W środę 1, 2 i 3 klasa gimnazjum z wychowami wybrały się do PKiN na interaktywną wystawę, sprowadzoną do naszego kraju z Włoch pt: ”Zabawy z Einsteinem”.
Wystawa niezmiernie ciekawa przede wszystkim dlatego, że każdy mógł samodzielnie wykonać eksperyment, dotknąć urządzeń fizycznych i sprawdzić słuszność praw fizycznych i matematycznych. Każda klasa ‘przeszła’ przez wystawę pod okiem przewodnika, który tłumaczył zaobserwowane zjawiska.
Wystawa „Zabawy z Einsteinem” składa się z siedmiu działów, każdy z nich prezentuje odrębny problem naukowy z dziedziny fizyki.
Pierwszy dział opowiada o stanie myśli naukowej pod koniec XIX wieku, czyli okresu dzieciństwa Alberta Einsteina. W tej części wystawy prezentowane są eksperymenty należące do świata fizyki klasycznej, które zdumiewają swoja pomysłowością i zrozumieniem ówczesnego świata. Tu zapoznaliśmy się ze zjawiskiem grawitacji, poznaliśmy efekt wahadła Newtona ilustrujący zasadę zachowania energii i pędu oraz dowiedzieliśmy się jak zachowuje się igła kompasu umieszczona w polu magnetycznym.
Prezentowane w tym miejscu doświadczenia wzbudziły nasz podziw oraz dostarczyły mnóstwa świetnej zabawy w zmaganiu się z teoriami fizyki klasycznej.
Kolejny dział poświęcony jest światłu i falom. Zapoznaliśmy się z doświadczeniami, które demonstrowały zjawisko rozchodzenia się fal świetlnych i dźwiękowych w powietrzu i wodzie oraz poznaliśmy konsekwencje ich opóźnienia w dotarciu do odbiorcy. Dyfrakcja, interferencja, zjawisko rozszczepienia światła przez pryzmaty Newtona, to zagadnienia, o których opowiada ta część ekspozycji.
W następnym dziale poznaliśmy fenomen elektromagnetyzmu. Odkryliśmy współzależność dwóch ważnych w fizyce zjawisk: magnetyzmu i elektryczności. Dzięki doświadczeniu Oersteda dowiedzieliśmy się, że odchylenie igły kompasu powodowane jest zmianą pola elektrycznego, któremu zawsze towarzyszy pole magnetyczne, natomiast doświadczenie Faradaya wskazało na związek światła z magnetyzmem.
Odkryliśmy, że światło przechodząc przez ośrodek, w którym znajduje się pole magnetyczne ulega polaryzacji. Prezentowane doświadczenia są przykładem na to, że pole elektryczne i magnetyczne są ze sobą nierozerwalnie związane, co stanowi ważny punkt w szczególnej teorii Einsteina. W tej części wystawy zapoznaliśmy się z urządzeniami emitującymi fale elektromagnetyczne, takimi jak: nadajnik radiowy oraz telegraf. Przy stanowisku komputerowym, mogliśmy wysłać, za pomocą specjalnego
„klucza telegraficznego” wiadomość w alfabecie Morse’a.
W kolejnym dziale odkryliśmy niezwykły świat atomów. Dowiedzieliśmy się, jak zbudowany jest atom oraz na czym polega eksperyment Rutherforda, dzięki któremu odkryte zostało jądro atomowe.
Uczestniczyliśmy w eksperymencie ilustrującym efekt fotoelektryczny, za wyjaśnienie
którego Einstein otrzymał Nagrodę Nobla. W tej czesci wystawy poznaliśmy stanowisko, które ilustruje poziomy energetyczne w atomie oraz demonstruje doświadczenie opisujące zjawisko przejścia elektronowego w atomach, którym towarzyszy emisja światła. Dzięki doświadczeniu Francka – Hertza, mogliśmy obserwować wyładowania elektryczne, powstałe w wyniku zderzeń atomów z elektronami w polu elektrycznym, któremu towarzyszy niezwykle efektowna emisja barwnych deseni światła. Poznaliśmy widmo emisyjne gwiazd, które wykorzystywane jest przez astronomów do badania składu gwiazd.
Następna część wystawy poświęcona jest względności czasoprzestrzeni. Tu wkroczyliśmy w niezwykły świat, gdzie zegarki zwalniają a powierzchnie deformują, gdzie masa staje się energia i odwrotnie, gdzie czasoprzestrzeń, ulęgając skrzywieniu, wpływa na przyciąganie grawitacyjne.
O tych zadziwiających efektach grawitacji i przyspieszenia opowiada właśnie teoria względności, z którą w tym miejscu zmierzyliśmy się po raz kolejny oraz poznaliśmy najsłynniejszy wzór fizyki klasycznej E=mc². Ruch planet wokół Słońca oraz zjawisko rozszerzania się Wszechświata, to kolejne zagadnienia, które przybliżyły nam tą część wystawy.
Kolejny dział „Gabinet luster” poświęcony jest zagadnieniom optyki oraz iluzjonistycznym obrazom powstającym w zwierciadłach wklęsłych i wypukłych. Tu zapoznamy się z efektem „lustra fenickiego”, dzięki któremu odkryliśmy, że dzieląca stanowisko szyba pokryta warstwą metalu, w zależności od oświetlenia, raz zachowuje się „jak szyba”, a innym razem „jak lustro”. W kabinie luster zobaczymy nierzeczywiste odbicia swojej postaci w zmienionych proporcjach. Ta część wystawy dostarczyła nam wiele zabawy i satysfakcji w przebywaniu w nierzeczywistym świecie luster.
Ostatnia część ekspozycji opowiada o teorii koloru i prezentuje niezwykły eksponat przygotowany przez Science Project w Londynie. Przy tym stanowisku mogliśmy tworzyć na specjalnym ekranie, przepiękne kombinacje barw, które powstają w efekcie łączenia kolorów. Każdy z nas mógł zapisać powstały na ekranie obraz w postaci cyfrowego zdjęcia i za pomocą Internetu, przesłać na swój e-mail, jako pamiątkę wizyty na wystawie.
Tak wiele ciekawych i wydawałoby się trudnych rzeczy można było doświadczyć na wystawie. Wszystkim gorąco polecamy, koniecznie obejrzyjcie i doświadczcie tego, co my!
Jola Krawczyk-Borkowska
Zdjęcie do artykułu
