Nasza wspólna wyprawa była znakomitą lekcją nie tylko historii, a dlaczego, posłuchajcie. Klasy I a i b gimnazjum wyruszyły na wycieczkę śladami bohaterów lektury „ Kamienie na szaniec”. Harcerze: Tadeusz „Zośka” Zawadzki, Aleksy „Alek” Dawidowski, Jan „Rudy” Bytnar, ich to właśnie Aleksander Kamiński obsadził w głównych rolach swojej książki.
Być warszawiakiem, mieszkać w Warszawie i nie znać jej wyjątkowej historii, byłoby błędem. Postanowiliśmy, my kolejne pokolenie, odtworzyć chociaż jej cząstkę.
Pierwsza lekcja historii obyła się przy starym, przedwojennym domu Bytnarów przy alei Niepodległości 159. To tu został aresztowany wraz z ojcem przez gestapo 23 marca 1943r. „Rudy” –Jan Bytnar. Do 1994r. mieszkała tam matka Rudego( w czasie powstania kierowała placówką Harcerskiej poczty polowej), Zdzisławie Bytnarowej nadano miano Matuli Polskich Harcerzy, sióstr, przyjaciół, towarzyszy broni.
Następnie przejechaliśmy przez plac Unii Lubelskiej, to tam Rudy swoim słynnym wiecznym piórem na cokole pomnika Lotnika narysował kotwicę Polski Walczącej.
Kolejnym ważnym miejscem historii była obecna siedziba Ministerstwa Edukacji Narodowej, dawnej katowni gestapo, w której przesłuchiwano m. in. Rudego.
Na chwilę zatrzymaliśmy się także przy pomniku Mikołaja Kopernika. To Alek Dawidowski był głównym bohaterem kopernikowskiej afery, bez ubezpieczenia, z narażeniem ( w pobliżu gmach Komendy policji) odkręcił tablicę z niemieckim podpisem, poruszając swoim czynem opinię Polaków w kraju i na emigracji.
Mauzoleum Walki i Męczeństwa Narodu Polskiego na Pawiaku. Tu był przetrzymywany Jan Bytnar. Podobnie jak wielu innych więźniów, mimo nieludzkich cierpień, nie wydał swoich towarzyszy, znajomych, bliskich. Poznaliśmy historię symbolicznego drzewa, które było świadkiem wielu cierpień, to tu umieszczano tabliczki, kartki upamiętniające śmierć najbliższych. Żadna lekcja w szkolnej sali nie wyrazi tak sugestywnie ogromu ludzkich nieszczęść jak to miejsce.
Stąd udaliśmy się w kierunku obecnego Muzeum Archeologicznego, gdzie w 1943 r. rozegrała się słynna akcja pod Arsenałem. Dziś pozostała tu pamiątkowa tablica, przypominająca o tym, jak 26 marca 1943 roku oddział harcerski grup szturmowych Szarych Szeregów, w tym Alek i Zośka, przeprowadzili udaną akcję, uwalniając ponad 20 więźniów przewożonych z alei Szucha na Pawiak. Dominik wykorzystując plan akcji, odtworzył jej przebieg, mogliśmy się poczuć jakbyśmy stali po środku opisanych przez Kamińskiego działań.
To właśnie na tym cmentarzu, wśród grobów wielu zasłużonych znanych ludzi spoczęli w cieniu brzozowych krzyży Alek, Zośka i Rudy, którzy zapłacili za opór największą cenę. Przemierzając Aleję Zasłużonych Cmentarza Powązkowskiego, uczciliśmy chwilą ciszy wielu innych znaczących Polaków. Tu znajduje się też grób samego autora książki – Aleksandra Kamińskiego – komendanta Wawra (tajnej grupy dywersyjnej).
Krótka odprawa, przydział zdań do gry. W rolę dowódcy zgrupowania „Stare Miasto” wcieliła się nasza pani przewodnik. Dowódcy batalionów po zapoznaniu się z rozkazem, mapą Rynku oddali się w celu wykonania zadań. Wyznaczono 4 punkty kontaktowe: Katedra – łącznik pani Mariola, Rynek – pan Mariusz, pomnik Małego Powstańca – pani przewodnik, Barbakan – pani Monika.
Punkt kontaktowy – Rynek Starego Miasta.Dowódca Gołębi melduje: zadanie wykonane!!! Plan Rynku sporządzony, strategia obrony ustalona, barykady powstańcze, miejsca ostrzału, zaplecza w postaci kuchni, punkty opatrunkowe, schron dla ludności uwzględniony!!! Stopień wykonania zadania – 6/10pkt. Odmaszerować!
Punkt kontaktowy – Katedra. Batalion Bojowy Drób naradza się na odpowiedzią: jak długo trwała obrona Starego Miasta? Kto był komendantem AK w okresie powstania ? Monika z Batalionu ZOO postanowiła zasięgnąć informacji u warszawiaków, z dobrym skutkiem! Zdobywając 6/10pkt. Czas na kolejne zdanie! Chyba nie będzie łatwo. Łącznik (pani przewodnik) skrupulatnie odnotowuje odpowiedzi. Bataliony Bojowy Drób, Gołębie uzyskują 9/10pkt. Ostatnie zadanie polega na udzieleniu pomocy rannemu, instrukcji udziela pani Monika. Zasady udzielania pierwszej pomocy zdecydowanie wypadają najlepiej. Dowódcy od razu przybierają minę zwycięzcy! Ale tylko nieliczni podejmują się trudnych zadań specjalnych, sporządzając raport lub zaznaczając na planie barykady powstańcze.
Batalion ZOO pod dowództwem Padi zdecydowanie najlepiej poradziłby sobie z obroną Starego Miasta. To zwycięski beon zapalił znicze na pomniku Powstania Warszawskiego i wraz ze wszystkimi uczestnikami uczcił minutą ciszy pamięć poległych.
Ania Baranowska, Ania Paduch, Michał Dmoch
Zdjęcie do artykułu
